Nguồn gốc và ý nghĩa ngày Tết Hàn thực 3/3 âm lịch

Tết Hàn Thực là một ngày tết vào ngày mồng 3 tháng 3 Âm lịch. "Hàn Thực" nghĩa là "thức ăn lạnh". Ngày tết truyền thống này được xuất hiện tại một số tỉnh của Trung Quốc. Đây không chỉ là một nét đẹp của văn hóa truyền thống mà còn là nét đẹp trong nghệ thuật ẩm thực.

Chuyện kể rằng vào đờ Xuân Thu (770 – 221), vua Tấn Văn Công ở nước Tấn đã gặp loạn cho nên phải bỏ nước lưu vong sống cảnh nay trú nước Tề mai thì trú nước Sở. Bấy giờ, có một hiền sĩ có tên là Giới Tử Thôi, theo phò vua đã giúp nhiều mưu kế. Một hôm, đang đi trên đường để lánh nạn , lương thực cạn kiệt, Gioi Tử Thôi đã phải lén cắt một miếng thịt đùi của mình để dâng lên vua. Khi vua hỏi ra mới biết đem lòng cảm kích.

Giới Tử Thôi theo phòng vua Tấn Văn Công trong vòng mười chín năm và đã cùng nhau nếm nhiều mật gai. Về sau,, Tấn Văn Công đã dành lại được ngôi vương trở về làm vua của nước Tấn, đã phong thưởng rất hậu cho những người có công khi tòng vong, nhưng lại quên mất đi Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi cũng không hề oán giận gì và đã nghĩ mình theo phòng vua là chuyện nên làm, ông đã cho rằng những việc đó đâu có gì đáng để nói.

Vì thế, ngay sau đó ông đã về nhà đưa mẹ vào núi ở Điền Sơn ở ẩn. Tấn Văn Công sau khi về nhớ ra đã cho người đi tìm Tử Thôi nhưng vì không tham danh vọng cho nên Tử Thôi đã nhất quyết không quay về lĩnh thưởng, Tấn Văn Công đã ra lệnh đốt rừng , không ngờ hai mẹ con cùng chết cháy ở trong rừng.

Nhà vua sau đó rất hối hận đã cho lập miếu thờ, hằng năm tới ngày 3/3 là ngày chết cháy của hai mẹ con Tử Thôi thì cấm dùng lửa nấu ăn, ngay cả việc làm cỗ cúng cũng phải làm từ hôm trước, đây được xem là ngày tết Hàn Thực.

Ý nghĩa của bánh trôi bánh chay trong tết Hàn thực của người Việt

Tuy đây là ngày có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng tết Hàn Thực của người Việt vẫn mang những sắc thái riêng, mang đậm chất Việt. Vào ngày 3/3 âm lịch của hằng năm, người dân đều ăn đồ nấu chín để nguội với một tấm lòng thành kính để nhằm tưởng nhớ tới công ơn dưỡng dục của những người đã khuất.

Khác với ngày tết Hàn Thực ở Trung Quốc, ở ngày này người Việt chúng ta không kiêng lửa, họ vẫn nấu nướng bình thường. Điều đặc biệt là người Việt còn sáng tạo bánh trôi, bánh chay với ý nghĩa đó là những thức ăn nguội.

Hướng về cội nguồn

Tết Hàn thực của người Việt chủ yếu mang ý nghĩa là hướng về cội nguồn, tưởng nhớ tới công lao của những người đã khuất. Ví dụ như người Việt có lệ dâng bánh trôi nược lễ Hai Bà Tưng, ngày giỗ tổ Hùng Vương 10/3 . Như thế, rõ ràng tết Hàn Thực của ta mng màu sắc của dân tộc riêng, trường tồn trong quá trình dựng nước và giữ nước.

Truyền thống dân tộc

Bánh trôi bánh chay là đặc trưng của ngày lễ này. Từ xa xưa bánh trôi bánh chay đã đi vào thơ ca của dân tộc giống như những món ăn đặc trưng của người Việt.

Hai thứ bánh trôi và chay đều được làm từ bột nếp thơm. Bánh trôi nặn viên nhỏ , ngoài trắng , ở trong nhân có đường đỏ, thả luộc ở trong nồi nước sôi, khi bánh đã nổi lên mặt nước thì vớt ra vừa chín tới còn bánh chay thì nặn tròn dẹt, không có nhân, đặt lên đĩa nhỏ, khi ăn đổ nước đường lên phía trên.

Ôn lại chuyện xưa

Vào những ngày như này, hãy cùng người thân thưởng thức một đĩa bánh trôi, bánh chay ta như cảm nhận được hết nhân tình thế thái. Có nhiều người còn truyền tai nhau là ăn bánh tổi chay vào những ngày này để nhằm ôn lại những chuyện xưa cũ, chuyện về một thời đã xa của dân tộc ta.

Tết Hàn Thực với món bánh trôi bánh chay truyền thống còn là dịp để cho mọi người tưởng nhớ tới công ơn dưỡng dục của những người đã khuất.

Cũng có sự tích kể lại bánh trôi bánh chay có từ thời Hùng Vương và tục làm bánh này giúp nhắc nhở về sự tích bọc trăm trứng của Âu Cơ. Trăm viên bánh nhỏ tượng trưng cho trăm quả trứng của Đức Lạc Long Quân. Bánh trôi tượng trưng cho 50 quả trứng lên rừng,bánh tượng trưng cho 50 quả theo cha xuống biển .

Và những truyền thống này đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân Việt, để rồi cứ tới ngày tết Hàn Thực là mọi người lại nô nức chuẩn bị làm bánh trôi , bánh chay với mùi thơm của đỗ xanh, đường mật , không khí tết thật sôi động và ý nghĩa.