Ý nghĩa mâm ngũ quả trong văn hóa 3 miền

 Mâm ngủ quả là một phần không thể thiếu ở trong ngày tết cổ truyền của người Việt Nam. Trước là để thờ cúng tổ tiên và sau đó là ước mong năm mới đạt được an khang, thịnh vượng hơn so với năm trước. Mỗi loại quả khi bày lên phía trên bàn thờ đều có một ý nghĩa riêng, chính vì thế cho nên các gia đình cần hiểu và nắm rõ để gửi gắm ước nguyện cầu mong của mình trong năm mới.

1. Ý nghĩa từng loại quả

Mâm ngũ quả là một mâm gồm có 5 loại quả khác nhau , mỗi loại như thế tượng trưng cho ước nguyện của các gia chủ , thông qua tên gọi và cả màu sắc. Ngoài ra thì ngũ còn thể hiện lên được ước muốn của người Việt đạt được ngũ phúc đó là phúc , quý, thọ, khang , ninh.

Tùy theo từng vùng miền với những đặc trưng về khí hậu, sản vật và quan niệm riêng mà người ta chọn ra các loại quả khác nhau để bày ra mâm ngũ quả.

Mâm ngũ quả thể hiện ước mong năm mới được an khang thịnh vượng

Chuối: quả chuối tượng trưng cho con cháu sum vầy, quây quần đầm ấm hứng lấy mọi sự may mắn và che chở cùng nhau.

Bưởi: Mong muốn an khang, thịnh vượng.

Phật thủ: Bàn tay phật che chở cho cả gia đình.

Cam, quýt: Tượng trưng cho sự thành đạt.

Quả lê hoặc dưa lê: Tượng trưng cho sự thành đạt, thăng tiến.

Lựu: Nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống.

Lê: Vị ngọt thanh, ngụ ý việc gì cũng trơn tru, suôn sẻ.

Táo: Phú quý, giàu sang.

Đào: Thể hiện sự thăng tiến.

Dưa hấu: Căng tròn, hứa hẹn sự ngọt ngào, mát lành, may mắn.

Thanh long : Rồng mây hội tụ, thể hiện sự phát tài phát lộc.

Sung: Gắn với biểu tượng sung mãn, sức khỏe và tiền bạc.

Quả trứng gà: Lộc trời cho.

Xoài (phát âm giống như “xài”): Cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.

Đu đủ: Thịnh vượng, đủ đầy.

2. Mâm ngũ quả miền Bắc

Người miền Bắc thường bày mâm ngũ quả theo thuyết ngũ hành ở trong văn hóa phương Đông , là vạn vật dung hòa cùng với trời đất.  Chính vì thế cho nên mâm này cũng phải phối theo 5 màu tương đương với Kim màu trắng, Thủy màu đen, Mộc màu xanh, Hỏa màu đỏ, Thổ màu vàng.

Cách bài trí và sắp xếp màu sắc của từng loại quả xen kẽ với nhau để đẹp mắt, hợp với phong thủy của ngày tết. Tuy không câu nệ nhiều hay là ít nhưng mọi người đều sắm sửa đủ lễ , đủ loại  và hoa quả phải thuận theo ý nghĩa để bày cúng.

 Mâm ngũ quả ngày Tết của người miền Bắc

Mâm ngũ quả miền Bắc thường có 5 loại: Chuối, hồng, quýt, bưởi, đào.

Cách trình bày truyền thống đó là chuối ở phía dưới cùng đỡ lấy toàn bộ các loại quả khác. Ở chính giữa là quả bưởi hoặc là phật thủ vàng. Các loại quả bày ở xung quanh, đối với những chỗ còn trống thì xen quýt vàng, táo xanh.

Do hoa quả và trái cây ngày càng đa dạng cho nên mâm ngũ quả ngày càng phong phú hơn rất nhiều, người ta cũng không câu nệ hay cứng nhắc ngũ quả mà còn có thể là bát, cửu, thập quả , thêm với chùm nho mọng, thêm với táo xanh, ớt…

3. Mâm ngũ quả miền Trung

Miền trung là vùng khô cằn,khí hậu khắc nghiệt cho nên ít hoa quả, người dân ở đây cũng không câu nệ, chủ yếu là có gì cúng nấy, thành tâm dâng lên tổ tiên , chính vì thế mà mâm ngũ quả mỗi nhà lại khác nhau , quả gì cũng được và miễn là chúng tươi ngon.

4. Mâm ngũ quả miền Nam

Người Miền Nam bày mâm ngũ quả theo mong muốn là cầu sung vừa đủ, ước mong một năm mới đầy đủ, sung túc với 5 loại quả là Mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài.

Mâm ngũ quả người miền Nam thể hiện lên sự bình dị, dân dã và hóm hỉnh. Mỗi người một cuộc sống và có những mong muốn khác nhau, không biết như nào là đủ nhưng ai cũng chỉ cần đủ mà thôi.

Mâm ngũ quả ngày tết là nét văn hóa đặc trưng của người Việt, dù có khác nhau giữa các vùng miền nhưng hầu hết đều hướng tới cái chung đó là hướng tới cội nguồn, tổ tiên và cả ước mong một năm mới an khang , hạnh phúc.